Wyładowanie elektrostatyczne (ESD) to gwałtowne rozładowanie prądu elektrycznego między dwoma obiektami o różnych ładunkach i różnej liczbie elektronów. Ta wymiana elektronów powoduje nagromadzenie się silnego pola elektromagnetycznego, co skutkuje zjawiskiem ESD. Znasz to dobrze z życia codziennego: włosy „stają dęba” podczas czesania, „porażenie” elektryczne spowodowane naciśnięciem metalowej klamki drzwi, czy „iskra”, która przeskoczyła między Tobą, a inną osobą podczas uścisku dłoni. Doskonałym przykładem wyładowania elektrostatycznego w przyrodzie jest piorun.

Jednak w przemyśle nawet słabsze wyładowanie niż piorun może spowodować poważne szkody. Niektóre podzespoły elektroniczne mogą ulec uszkodzeniu nawet pod wpływem napięcia niższego niż 10 V. Uszkodzenie jednego elementu czasami prowadzi do awarii całego systemu. Wyładowania elektrostatyczne stanowią zatem poważne zagrożenie w takich dziedzinach jak lotnictwo, przemysł motoryzacyjny, produkcja elektroniki, IT czy telekomunikacja.

Według międzynarodowych badań większość uszkodzeń w urządzeniach elektronicznych wynika z niewłaściwego używania środków ochrony przez pracowników. Pracownicy powinni być wyposażeni w odzież i sprzęt zgodny z normą EN 61340. Jak te środki chronią przed porażeniem prądem? Materiały, z których są wykonane, zawierają włókno o właściwościach przewodnika elektrostatycznego, które zwiększa rezystywność odzieży i rozprasza napięcie elektrostatyczne. Ogólnie zakres rezystancji dla ochrony ESD wynosi 10⁵ – 10⁷ Ω.

Odzież ESD najczęściej występuje w postaci antystatycznych kombinezonów, koszulek i koszul, spodni, czapek czy innego rodzaju nakryć głowy, a nawet bluz i kurtek zimowych do środowisk pracy o niskich temperaturach. Odpowiednimi akcesoriami są rękawice, obuwie robocze z antystatyczną podeszwą oraz opaski ESD na nadgarstki i kostki.

Ogólnie można powiedzieć, że odzież i wyposażenie spełniające wspomnianą powyżej normę EN 61340 są zawsze antystatyczne, ale nigdy odwrotnie. Materiał antystatyczny spełniający normę EN 1149 ma zakres rezystancji 10⁵ -10¹² Ω i nie jest wystarczający do ochrony wrażliwych elementów elektrycznych.

Podobnie jak materiał ESD chroniący przed wyładowaniami elektrostatycznymi, tak i ten zawiera włókno przewodzące prąd elektryczny. Ze względu na środowisko, w którym używana jest antystatyczna odzież ochronna i narzędzia, często są one również niepalne oraz odporne na wodę i chemikalia. Obuwie antystatyczne (klasa S1 i wyższa) nie chroni w pełni przed porażeniem elektrycznym, ale stawia opór między stopami a podłogą. Zamiast tego możesz użyć taśm uziemiających na butach lub rękawach.

Ogólnie można powiedzieć, że odzież i wyposażenie spełniające wspomnianą powyżej normę EN 61340 są zawsze antystatyczne, ale nigdy odwrotnie. Materiał antystatyczny spełniający normę EN 1149 ma zakres rezystancji 10⁵ -10¹² Ω i nie jest wystarczający do ochrony wrażliwych elementów elektrycznych.

Podobnie jak materiał ESD chroniący przed wyładowaniami elektrostatycznymi, tak i ten zawiera włókno przewodzące prąd elektryczny. Ze względu na środowisko, w którym używana jest antystatyczna odzież ochronna i narzędzia, często są one również niepalne oraz odporne na wodę i chemikalia. Obuwie antystatyczne (klasa S1 i wyższa) nie chroni w pełni przed porażeniem elektrycznym, ale stawia opór między stopami a podłogą. Zamiast tego możesz użyć taśm uziemiających na butach lub rękawach.

Wypadki zdarzają się szybko i niespodziewanie. Nawet jeśli uważasz, że podczas pracy nie dochodzi do wypadków, może dojść do przeskoku iskry, na przykład w wyniku niewłaściwego użycia sprzętu pomiarowego pod napięciem. Przeskoki iskry wytwarzają bardzo silne ciepło promieniowania (kilka tysięcy °C), co może prowadzić do pożarów wtórnych lub eksplozji. Wywołują również niezwykle silne wybuchy i fale dźwiękowe o natężeniu ponad 165 dB. Dodatkowo mogą one powodować rozpryski stopionych cząstek metalu lub jego odparowanie. Nie trzeba dodawać, że przeskoki elektryczne mogą spowodować bardzo poważne, a nawet śmiertelne oparzenia, jeśli nie nosisz odpowiedniej odzieży ochronnej. SIOEN oferuje odzież ochronną ARC zgodną z normą IEC 61482-2, poziom ochrony klasy 1 i 2.

Elektrycy i inne osoby pracujące przy wysokim napięciu wymagają szczególnej ochrony. 

Jaka powinna wyglądać tego rodzaju ochrona?

Rękawice lateksowe izolacyjne (dielektryczne) są wymagane do pracy przy sprzęcie elektrycznym pod napięciem lub w jego pobliżu. Powinny zawsze odpowiadać wartościom napięcia, na jakie narażony jest pracownik (od 500 do 7500 V). Kolejnym niezbędnym wyposażeniem jest obuwie ochronne: obuwie antystatyczne może zapobiegać porażeniu prądem poniżej 250 V, natomiast przy wyższych napięciach konieczne jest obuwie elektroizolacyjne.

Odzież musi być wykonana z materiałów niepalnych w celu ochrony przed termicznym działaniem łuku elektrycznego. Częścią wyposażenia elektryka powinny być hełm elektroizolacyjny i ochronne okulary robocze.